Typy luzu (definiowane dla każdego koła zębatego przekładni zębatej)
Rzeczywiste koła zębate muszą być produkowane z określonym naddatkiem na luz. Naddatek należy zaprojektować uwzględniając obróbkę i warunki pracy.
W przypadku kół zębatych walcowych i śrubowych odpowiedni luz można osiągnąć na dwa sposoby. W pierwszej kolejności należy zmniejszyć wysokość zębów poprzez wpuszczenie zębów w łącznik głębiej niż na teoretyczną standardową głębokość. Następnie należy zwiększyć odległość środków na większą niż wynika z obliczeń teoretycznych.
Przy projektowaniu luzu należy uwzględnić następujące czynniki:
- Przestrzeń wymaganą na smar
- Różne rozszerzalności komponentów przekładni zębatej i obudowy.
- Błędy obróbki. Bicie kół zębatych, błędy profilu, podziału, wysokości zębów, kąta spirali i odległości środków. Im mniejszy luz, tym dokładniejsza obróbka kół zębatych.
- Warunki pracy, takie jak częste odwracanie kierunku lub przeciążanie.
Wielkość luzu nie możne być nadmierna w stosunku do wymagań zadania. Należy sprawdzić, czy jest wystarczający, aby koszty obróbki nie wzrosły nadmiernie.
Zazwyczaj naddatek na luz uwzględnia się po połowie w wysokości zębów obu kół zębatych pary, jednak od zasady tej są wyjątki. Na przykład wałki zębate o małej liczbie zębów zapewniają cały luz dla napędzanego koła zębatego. W ten sposób unika się osłabiania zębów wałka zębatego.
- Luz obwodowy j t [mm/in]
- Luz normalny j n [mm/in]
- Luz środkowy j r [mm/in]
- Luz kątowy j [stopnie]
| Typy siatek przekładni zębatych | Związek pomiędzy kierunkiem obwodowym j t i normalnym j n | Związek pomiędzy kierunkiem obwodowym j t i środkowym j r | Związek pomiędzy kierunkiem obwodowym j t i luzem kątowym j |
|---|---|---|---|
| Przekładnia walcowa | j = j t cos α |
 |
 |
| Koło zębate śrubowe | j nn = j tt cos α n cos β |
 |
 |
 |
 |
Luz siatki koła zębatego śrubowego
Przestrzeni zębów kół zębatych śrubowych dotyczą dwa rodzaje luzu. Występuje przekrój w kierunku normalnej do powierzchni zęba "n" oraz przekrój w kierunku stycznym, prostopadły do osi "t".
|
j nn |
Luz w kierunku normalnej do powierzchni zęba |
|
j nt |
Luz w kierunku obwodowym, w normalnej przekroju zęba |
|
j tn |
Luz w kierunku normalnej powierzchni zęba, w przekroju prostopadłym do osi |
|
j tt |
Luz w kierunku obwodowym prostopadły do osi |
|
W płaszczyźnie normalnej zęba: |
j nn = j nt cos α n |
|
Na powierzchni podziału: |
j nt = j tt cos β |
Na płaszczyźnie prostopadłej do osi
j tn = j tt cos α t
gdzie:
| α |
Kąt nacisku |
| α n |
Kąt nacisku w kierunku normalnej, α = α n |
| α t |
Kąt nacisku w kierunku poprzecznym |
| β |
Kąt spirali |
| d |
Średnica podziałowa |