Klasyfikacja, właściwości i zastosowanie łożysk ślizgowych

Łożyska ślizgowe są łożyskami pracującymi w obszarze płynnego, maksymalnego lub suchego tarcia. Z punktu widzenia funkcjonalności, środowisko płynnego tarcia jest najbardziej korzystne ze względu na niewielkie straty spowodowane tarciem i minimalne zużycie powierzchni poślizgu. Płynne smarowanie może być realizowane przez względny ruch powierzchni poślizgu (smarowanie hydrodynamiczne i aerodynamiczne) lub podawanie smaru z zewnątrz pod ciśnieniem przez otwór smarowniczy (smarowanie hydrostatyczne i aerostatyczne).

Straty spowodowane tarciem w środowisku maksymalnego tarcia są w przybliżeniu o jeden stopień wyższe, a w środowisku tarcia o dwa stopnie wyższe niż dla tarcia płynnego. Zużycie powierzchni poślizgu różni się o kilka stopni w poszczególnych środowiskach. Są powody wybierania niższych parametrów eksploatacji łożysk pracujących stale w środowisku maksymalnego lub suchego tarcia. Ograniczona trwałość musi być również brana pod uwagę.

Hydrostatyczne, aerostatyczne i mieszane łożyska pracują stale w środowisku płynnego tarcia. Hydrodynamiczne i aerodynamiczne łożyska pracują głównie w tym środowisku. Łożyska mieszane są smarowane hydrostatycznie lub aerostatycznie w momencie uruchamiania i zatrzymywania oraz hydrodynamicznie lub aerodynamicznie w czasie pracy.

Łożyska ze skąpym smarowaniem, np. łożyska z dawkowanym smarowaniem pracują w środowisku maksymalnego tarcia. Hydrodynamiczne i aerodynamiczne łożyska pracują w tym środowisku w trakcie rozruchu i hamowania. Łożyska bez smarowania pracują w środowisku suchego tarcia.

W następnych dwóch tabelach są przedstawione wstępne dane do wybierania łożyska ślizgowego i rozwiązanie projektu tego łożyska. Tabele informują o właściwym zastosowaniu różnych typów łożysk.

Wymagania	Łożyska bez smarowania	Łożyska z maksymalnym smarowaniem	Łożyska hydrodynamiczne	Łożyska hydrostatyczne	Łożyska aerodynamiczne	Łożyska aerostatyczne
Nośność obciążenia	niska	od niskiej do średniej	od średniej do wysokiej	średnie	bardzo niska	niska
Mały początkowy moment obrotowy	zwykle nie zalecane	zadowalające	zadowalające	doskonała	zadowalające	doskonała
Mały moment sił tarcia w stanie równowagi	zwykle nie zalecane	zadowalające	zadowalające	zadowalające	doskonała	doskonała
Dokładność ustawienia promieniowego	nieprawidłowe	dobra	dobra	doskonała	dobra	dobra
Trwałość	Ograniczona lecz przewidywalny	Ograniczona lecz przewidywalny	teoretycznie bez końca lecz ograniczona przez liczbę rozruchów i hamowań	teoretycznie bez końca	teoretycznie bez końca lecz ograniczona przez liczbę rozruchów i hamowań	teoretycznie bez końca
Mieszanka nośności osiowego i promieniowego obciążenia	musi być wykonana powierzchnia pochłaniająca obciążenie osiowe	musi być wykonana powierzchnia pochłaniająca obciążenie osiowe	musi być wykonana powierzchnia pochłaniająca obciążenie osiowe	musi być wykonana powierzchnia pochłaniająca obciążenie osiowe	musi być wykonana powierzchnia pochłaniająca obciążenie osiowe	musi być wykonana powierzchnia pochłaniająca obciążenie osiowe
Cicha praca	dobra dla urządzeń stacjonarnych	doskonała	doskonała	doskonała, poza możliwym głośnym pompowaniem	doskonała	doskonała lecz możliwy jest wzmożony hałas
Łatwość smarowania	doskonała	doskonała	może być użyty oddzielny system z pewnym ograniczeniem prędkości, obciążenia i średnicy	konieczna dodatkowa pompa wysokociśnieniowa	doskonała	konieczność dopływu sprężonego, suchego i czystego powietrza
Dostępność standardowych części	od dobrej do doskonałej	doskonała	dobra	nieodpowiednia	nieodpowiednia	nieodpowiednia
Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem produktu i środowiska	ścieranie może być współczynnikiem ograniczającym	zwykle zadowalające, lecz konieczne jest uszczelnienie, kiedy zamiast smaru może być użyty płyn roboczy	zwykle zadowalające, lecz konieczne jest uszczelnienie, kiedy zamiast smaru może być użyty płyn roboczy	zwykle zadowalające, lecz konieczne jest uszczelnienie, kiedy zamiast smaru może być użyty płyn roboczy	doskonała	doskonała
Liczba startów i hamowań. Częsta zmiana kierunku obr.	doskonała	dobre, ogólnie dobre	dobre, ogólnie dobre	doskonała	nieprawidłowe	doskonała
Koszty eksploatacji	bardzo niska	bardzo niska	zależne od złożoności systemu smarowania	trzeba wziąć pod uwagę koszt dostawy smaru	brak	należy wziąć pod uwagę koszt dostawy paliwa

Warunki otaczające	Łożyska bez smarowania	Łożyska z ograniczonym smarowaniem	Łożyska hydrodynamiczne	Łożyska hydrostatyczne	Łożyska aerodynamiczne	Łożyska aerostatyczne
Wysoka temperatura	zadowalająca, zależna od materiału	wystrzegać się utleniania: konieczna odporność smaru	wystrzegać się utleniania: konieczna odporność smaru	wystrzegać się utleniania: konieczna odporność smaru	doskonała	doskonała
Niska temperatura	zadowalająca, zależna od materiału	źródłem ograniczenia może być smar, konieczność wzięcia pod uwagę początkowego momentu obrotowego	źródłem ograniczenia może być smar, konieczność wzięcia pod uwagę początkowego momentu obrotowego	źródłem ograniczenia może być smar	doskonała, konieczne idealnie czyste paliwo	doskonała, konieczne idealnie czyste paliwo
Drgania zewnętrzne	normalnie zadowalające, oprócz przypadków, gdy szczyt obciążenia udarowego przekracza nośność obciążenia	normalnie zadowalające, oprócz przypadków, gdy szczyt obciążenia udarowego przekracza nośność obciążenia	zadowalające	doskonała	zwykle zadowalające	doskonała
Potrzebna przestrzeń	małe wymiary promieniowe	małe wymiary promieniowe	małe wymiary promieniowe lecz pełne wymagania przestrzenne zależą od systemu smarowania	małe wymiary promieniowe lecz pełne wymagania przestrzenne zależą od systemu smarowania	małe wymiary promieniowe	małe wymiary promieniowe, lecz pełne wymagania przestrzenne zależą od systemu zaopatrzenia w paliwo
Brud lub kurz	zwykle zadowalające, uszczelnienie jest odpowiednie	uszczelnienie jest ważne przy samosmarujących się łożyskach	zadowalający, ważne jest filtrowanie smaru	zadowalający, ważne jest filtrowanie smaru	uszczelnienie jest ważne	zadowalające
Próżnia	doskonała	ograniczeniem może być smar	ograniczeniem może być smar	ograniczeniem może być smar	normalnie nie może być użyty	nie może być użyty, gdy próżnia się utrzymuje
Mokre lub wilgotne środowisko	zwykle zadowalające, uszczelnienie jest korzystne	zwykle zadowalające, uszczelnienie jest korzystne	zadowalające	zadowalające	zadowalające	zadowalające
Promieniowanie	zadowalające	ograniczeniem może być smarowanie	ograniczeniem może być smarowanie	ograniczeniem może być smarowanie	doskonała	doskonała