Oparte na obliczeniach belki o ustalonych zakończeniach. Uwzględniają większość czynników.
Współczynniki bezpieczeństwa
Zmęczenie kontaktowe
![]()
gdzie:
σ Hlim | kontaktowa wytrzymałość zmęczeniowa (właściwość materiału) | |
F t | siła styczna działająca na zęby | |
b w | robocza szerokość wieńca | |
d 1 | średnica podziałowa zębnika |
Kontakt przy obciążeniu jednorazowym
![]()
gdzie:
σ HPmax | dopuszczalne naprężenie kontaktowe | |
K AS | współczynnik przeciążenia jednorazowego |
Zmęczenie przy zginaniu
![]()
gdzie:
σ Flim | granica zmęczenia dla zginania (właściwość materiału) | |
b wF1,2 = min (b 1,2 , b w + 2m) | szerokość zęba dla zginania |
Zginanie przy obciążeniu jednorazowym
![]()
gdzie:
σ FPmax | dopuszczalne naprężenie zginające |
Obliczenia współczynników
Z N ... współczynnik trwałości (dla kontaktu)
![]()
1 ≤ Z N ≤ 1,3 dla stali azotowanych
1 ≤ Z N ≤ 1,6 dla pozostałych stali
N Hlim | podstawowa liczba cykli obciążenia dla kontaktu (właściwość materiału) | |
N K1,2 = 60 L h n 1,2 | wymagana liczba cykli obciążenia (prędkość) |
Y N ... współczynnik trwałości (dla zginania)
![]()
1 ≤ Y N ≤ 1,6 dla stali azotowanych
1 ≤ Y N ≤ 2,5 dla pozostałych stali
N Flim | podstawowa liczba cykli obciążenia dla zginania (właściwość materiału) | |
N K1,2 = 60 L h n 1,2 | wymagana liczba cykli obciążenia (prędkość) |
Z L ... współczynnik smarowania
DIN i ISO: | ||
Z L = C ZL + 4 (1 - C ZL ) 0,158 | ||
C ZL = σ Hlim / 4375 + 0.6357 | ||
dla σ Hlim < 850 Mpa C ZL = 0,83 | ||
dla σ Hlim > 1200 Mpa C ZL = 0,91 | ||
Z R ... współczynnik chropowatości
Z V ... współczynnik prędkości
CSN: | ||
Z v = 0,95 + 0,08 log v | ||
ISO i DIN: | ||
C ZV = C ZL + 0,02 |
Z E ... współczynnik sprężystości
![]()
gdzie:
| μ | współczynnik Poissona (właściwość materiału) | |
E | moduł sprężystości (właściwość materiału) |
Z H ... współczynnik współpracujących zębów
![]()
Z B ... współczynnik zazębienia jednoparowego
dla ε β ≥ 1 lub wewnętrznej przekładni: | |
Z B1,2 = 1 | |
dla ε β = 0: | |
|
| |
dla ε β < 1: | |
Z B1,2 = Z B0 - ε b (Z B0 - 1) gdzie: | |
Z B0 = Z B1,2 obliczone dla ε β = 0 | |
Z ε ... współczynnik liczby przyporu
dla ε β = 0: | |
|
| |
dla ε β < 1: | |
|
| |
dla ε β ≥ 1: | |
|
| |
Y ε ... współczynnik liczby przyporu (dla zginania)
CSN:
dla ε β < 1: |
| |
dla ε β ≥ 1: |
|
ISO i DIN:
|
| ||
Z β ... współczynnik kąta pochylenia zęba (dla kontaktu)
CSN:
Z β = 1 | ||
ISO i DIN:
|
| ||
Y β ... współczynnik kąta pochylenia zęba (dla zginania)
![]()
CSN:
Y βmin = 1 - 0,25 ε β ≥ 0,75 |
ISO i DIN:
dla ε β > 1 stosowana jest wartość ε β = 1 | |
dla β > 30° stosuje się β = 30° |
Z x ... współczynnik wielkości (dla kontaktu)
Y x ... współczynnik wielkości (dla zginania)
Z W ... współczynnik twardości roboczej
Y Fa ... współczynnik kształtu
![]()
gdzie:
h Fa | ramię zginające siły działającej na zakończenie zęba | |
s Fn | grubość niebezpiecznego przekroju podstawy zęba koła pomocniczego | |
α Fan | kąt zginania na końcu prostego zęba koła pomocniczego |
Y Sa ... współczynnik korekcyjny naprężenia
Y Sa = (1,2 + 0,13 L a) q s exp
![]()
Y Sag ... współczynnik dodatkowego karbu w podstawie zębów
![]()
![]()
Y δ ... współczynnik wrażliwości na działanie karbu (zależy od materiału i promienia krzywizny przekształcenia stopy zęba)
Y R ... współczynnik powierzchni stopy zęba
K H ... współczynnik dodatkowego obciążenia (dla kontaktu)
K H = K A K Hv K Hb K Ha
K F ... współczynnik dodatkowego obciążenia (dla zginania)
K F = K A K Fv K Fb K Fa
K A ... współczynnik użytkowy (zewnętrznych sił dynamicznych)
K Hv ... współczynnik użytkowy (wewnętrznych sił dynamicznych) dla kontaktu
K Fv ... współczynnik użytkowy (wewnętrznych sił dynamicznych) dla zginania
![]()
dla CSN:
przy K A F t / b w < 150 z uwzględnieniem K A F t / b w = 150 |
dla ISO i DIN:
przy K A F t / b w < 100 z uwzględnieniem K A F t / b w = 100 | |
gdzie: K P , K Q ... wartości tabeli |
K Hβ ... współczynnik obciążenia podłużnego (dla kontaktu)
dla CSN:
![]()
gdzie:
c = 0,4 | koła z utwardzanymi bokami zęba | |
c = 0,3 | nieutwardzane koła zębate | |
|
| ||
f ky = | f sh1 + f sh2 | + f kZ - y β | ||
|
| ||
f b , f x , f y ... tolerancja zębów y β ... wartość tabeli | ||
dla ISO i DIN:
dla | | |
w innym przypadku ( < 1): |
| |
F βy = F βx χ β | ||
dla kół z utwardzanymi bokami zębów χ β = 0.85 | ||
dla pozostałych |
| |
F βx = 1.33 f sh + f ma |
K Fβ ... współczynnik obciążenia podłużnego (dla zginania)
K Fβ = (K Hβ) NF
gdzie:
|
| ||
h = 2 m/ε α | przekładnia walcowa | |
h = 2 m | przekładnia zębata skośna |
K Fa ... współczynnik obciążenia poprzecznego (dla zginania)
dla ε γ < 2: | |
|
| |
dla ε γ > 2: | |
przy K A F t / b w < 100 z uwzględnieniem K A F t / b w = 100 | |
|
| |
wartości graniczne: | |
dla CSN: 1 ≤ K Fα ≤ε γ | |
|
|
K Hα ... współczynnik obciążenia poprzecznego (dla kontaktu)
dla CSN: | |
K Hα = 1 dla zęba prostego | |
K Hα = K Fα dla zęba pochyłego | |
DIN i ISO: | |
K Hα = K Fα | |
dla wartości granicznych: | |
|
|