Typy luzu (definiowane dla każdego koła zębatego przekładni zębatej)

Rzeczywiste koła zębate muszą być produkowane z określonym naddatkiem na luz. Naddatek należy zaprojektować uwzględniając obróbkę i warunki pracy.

W przypadku kół zębatych walcowych i śrubowych odpowiedni luz można osiągnąć na dwa sposoby. W pierwszej kolejności należy zmniejszyć wysokość zębów poprzez wpuszczenie zębów w łącznik głębiej niż na teoretyczną standardową głębokość. Następnie należy zwiększyć odległość środków na większą niż wynika z obliczeń teoretycznych.

Przy projektowaniu luzu należy uwzględnić następujące czynniki:

• Przestrzeń wymaganą na smar
• Różne rozszerzalności komponentów przekładni zębatej i obudowy.
• Błędy obróbki. Bicie kół zębatych, błędy profilu, podziału, wysokości zębów, kąta spirali i odległości środków. Im mniejszy luz, tym dokładniejsza obróbka kół zębatych.
• Warunki pracy, takie jak częste odwracanie kierunku lub przeciążanie.

Wielkość luzu nie możne być nadmierna w stosunku do wymagań zadania. Należy sprawdzić, czy jest wystarczający, aby koszty obróbki nie wzrosły nadmiernie.

Zazwyczaj naddatek na luz uwzględnia się po połowie w wysokości zębów obu kół zębatych pary, jednak od zasady tej są wyjątki. Na przykład wałki zębate o małej liczbie zębów zapewniają cały luz dla napędzanego koła zębatego. W ten sposób unika się osłabiania zębów wałka zębatego.

• Luz obwodowy j t [mm/cal]
• Luz normalny j n [mm/cal]
• Luz środkowy j r [mm/cal]
• Luz kątowy j Θ [stopnie]

Typy siatek przekładni zębatych	Związek pomiędzy kierunkiem obwodowym j t i normalnym j n	Związek pomiędzy kierunkiem obwodowym j t i środkowym j r	Związek pomiędzy kierunkiem obwodowym j t i luzem kątowym j Θ
Przekładnia walcowa	j n = j t cos α
Koło zębate śrubowe	j nn = j tt cos α n cos β

Luz siatki koła zębatego śrubowego

Przestrzeni zębów kół zębatych śrubowych dotyczą dwa rodzaje luzu. Występuje przekrój w kierunku normalnej do powierzchni zęba "n" oraz przekrój w kierunku stycznym, prostopadły do osi "t".

j nn	Luz w kierunku normalnej do powierzchni zęba
j nt	Luz w kierunku obwodowym, w normalnej przekroju zęba
j tn	Luz w kierunku normalnej powierzchni zęba, w przekroju prostopadłym do osi
j tt	Luz w kierunku obwodowym prostopadły do osi

W płaszczyźnie normalnej zęba:	j nn = j nt cos α n
Na powierzchni podziału:	j nt = j tt cos β

Na płaszczyźnie prostopadłej do osi

j tn = j tt cos α t

gdzie:

α	Kąt nacisku
α n	Kąt nacisku w kierunku normalnej, α = α n
α t	Kąt nacisku w kierunku poprzecznym
β	Kąt spirali
d	Średnica podziałowa